Katı Atık Düzenli Depolama

Katı Atık Düzenli Depolama (Sanitary Landfill), geri dönüşümü veya diğer bertaraf yöntemleri (yakma, kompostlama) mümkün olmayan katı atıkların çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde, mühendislik prensipleriyle özel olarak tasarlanmış ve inşa edilmiş tesislerde kontrollü bir biçimde bertaraf edilmesidir.

"Düzenli" ibaresi, bu tesisleri eski tip kontrolsüz ve tehlikeli olan "vahşi depolama" alanlarından ayıran en önemli özelliktir.

Düzenli Depolama Tesislerinin Temel Unsurları

Modern bir düzenli depolama tesisi, çevresel riskleri en aza indirmek için belirli mühendislik bariyerleri ve yönetim sistemlerini içerir:

1. Taban Geçirimsizlik Sistemi:
   • Depolama alanının zemini, atıklardan kaynaklanan sıvıların (sızıntı suyu) yeraltı sularına karışmasını önlemek için bir veya daha fazla katmandan oluşan bir bariyerle kaplanır.
   • Bu bariyer genellikle sıkıştırılmış kilden ve üzerine serilen geomembran (yüksek yoğunluklu polietilen - HDPE) tabakasından oluşur.
2. Sızıntı Suyu (Leachate) Yönetim Sistemi:
   • Atıkların içerdiği su ve yağmur sularının atıklarla teması sonucu oluşan kirli sıvıya sızıntı suyu denir.
   • Geçirimsizlik tabakasının üzerine kurulan drenaj boruları ve çakıl katmanları sayesinde sızıntı suyu toplanır.
   • Toplanan bu su, çevreye salınmadan önce özel arıtma tesislerinde işlenir.
3. Depo Gazı Yönetimi (Landfill Gas):
   • Depolanan organik atıkların anaerobik (oksijensiz) koşullarda ayrışması sonucu başta metan ve karbondioksit olmak üzere depo gazı oluşur.
   • Metan, güçlü bir sera gazı olmasının yanı sıra patlama riskine de sahiptir.
   • Bu gazı kontrol altına almak için depo gövdesine gaz toplama bacaları yerleştirilir.
   • Toplanan gaz, genellikle elektrik enerjisi üretmek için kullanılır veya güvenli bir şekilde yakılarak bertaraf edilir.
   • 
4. Günlük ve Nihai Örtü:
   • Depolanan atıkların üzerine her gün toz, koku ve haşere oluşumunu önlemek için örtü toprağı (veya sentetik örtü malzemeleri) serilir.
   • Tesisin ömrü dolduğunda ise, arazinin yeniden kullanımına uygun hale getirilmesi için bitki örtüsü ve yalıtım katmanlarından oluşan kalın bir nihai üst örtü inşa edilir.

Düzenli Depolama Tesislerinin Sınıfları

Atıkların tehlike derecesine göre depolama tesisleri genellikle üç sınıfa ayrılır:

• 1. Sınıf Düzenli Depolama Tesisi: Tehlikeli atıkların depolanması için tasarlanmış, en yüksek yalıtım ve güvenlik standartlarına sahip tesislerdir.
• 2. Sınıf Düzenli Depolama Tesisi: Evsel (belediye) atıklar ve tehlikesiz endüstriyel atıkların depolandığı tesislerdir.
• 3. Sınıf Düzenli Depolama Tesisi: İnşaat ve yıkıntı atıkları gibi inert (etkileşime girmeyen) atıkların depolandığı tesislerdir.

Çevresel ve Ekonomik Önemi

Düzenli depolama, katı atık yönetim hiyerarşisinin en son basamağı olmasına rağmen, modern toplum için hayati öneme sahiptir:

• Çevre Koruma: Sızıntı suyu kontrolü sayesinde yeraltı ve yüzey sularının kirlenmesi önlenir.
• Enerji Üretimi: Depo gazından elektrik üretimi ile hem sera gazı emisyonları azaltılır hem de yerel ekonomiye katkı sağlanır.
• Alan İyileştirmesi: Kapatılan depolama alanları, gerekli iyileştirme çalışmaları sonrası park, yeşil alan veya golf sahası gibi farklı amaçlarla yeniden kullanılabilir.
• Sağlık ve Güvenlik: Vahşi depolama alanlarında görülen koku, haşere, hastalık ve yangın risklerini ortadan kaldırır.